Κανένας δε μπορεί σήμερα να διανοηθεί πόσο μεγάλη σημασία έπαιξαν στην παγκόσμια ιστορία κάποιες μικρές, ασήμαντες στα μάτια μας σήμερα εφευρέσεις. Φαινομενικά μικρά τεχνολογικά επιτεύγματα που μέσα στην πορεία των αιώνων βελτίωσαν δραστικά τη ζωή των ανθρώπων και έδωσαν ώθηση στην πορεία των κοινωνιών. Οι πιο πολλές απ’ αυτές δεν έχουν καταγεγραμμένο εφευρέτη, αφού κάποιος ανώνυμος οξυδερκής τεχνίτης, μέσα από την παρατήρηση και την καθημερινή δουλειά, έκανε κάποτε το τεχνολογικό βηματάκι, δίχως τις περισσότερες φορές να αντιληφθεί εκείνη τη στιγμή τη σπουδαιότητα του επιτεύγματος του. Ας δούμε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα:
Όλοι οι ιστορικοί του πολέμου, θεωρούν καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη και τη βελτίωση της μαχητικής ικανότητας του ιππικού, την εφεύρεση του αναβολέα. Αυτού του μεταλλικού κρίκου που κρέμεται από τις σέλλες των αλόγων ή από τα σαμάρια, στον οποίον ο καβαλάρης βάζει το πόδι του. Στα σύγχρονα κινηματογραφικά έργα βλέπουμε ιππείς της αρχαιότητας να αλληλοσφάζονται πατώντας πάνω στους αναβολείς τους. Πρόκειται για ιστορική αυθαιρεσία. Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε αυτό το εξάρτημα. Οι καβαλάρηδες του περίφημου θεσσαλικού ιππικού του Αλεξάνδρου που έφθασαν ανίκητοι ως την Ινδία, κάλπαζαν ή πολεμούσαν με τα πόδια τους ελεύθερα και κολλημένα στις κοιλιές των αλόγων τους για να μην πέσουν.
Ο αναβολέας είναι πιθανότατα ασιατική εφεύρεση. Οι Βυζαντινοί τον χρησιμοποιούσαν ήδη από τον 7ο αιώνα, απ’ τους Βυζαντινούς τον πήραν οι Άραβες και από τους Άραβες τον παρέλαβαν οι δυτικοί, μέσω της Ισπανικής χερσονήσου που ήταν τότε Αραβική. Στη Δύση, χρησιμοποιήθηκε τον 8ο αιώνα. Κανένας δεν μπορεί να διανοηθεί πόσο άλλαξαν οι φαινομενικά ασήμαντοι αυτοί κρίκοι τον τρόπο του πολέμου. Το ιππικό απέκτησε ξαφνικά πολλαπλάσια επιχειρησιακή ικανότητα. Οι καβαλάρηδες ένιωσαν ξαφνικά ασφαλέστεροι πάνω στο άλογο τους, με αποτέλεσμα να αποτολμούν πολύ πιο περίτεχνους και επικίνδυνους ελιγμούς.
Πριν την εμφάνιση του αναβολέα, το ιππικό ήταν οπλισμένο μόνο με σπαθί. Μόνο όταν τα πόδια του καβαλάρη πάτησαν γερά, μπόρεσε να οπλιστεί με λόγχη, αφού υπήρχε πλέον η δυνατότητα απορρόφησης της μετωπικής κρούσης μ’ αυτήν, ειδικά σε ακίνητους στόχους, όπως οι πεζοί στις φάλαγγες. Η βαριά λόγχη των ιπποτών του μεσαίωνα άλλωστε, χρειαζόταν συχνά πυκνά και τα δύο χέρια για τη διόρθωση της κατεύθυνσης της, κάτι που έγινε δυνατό μόνο όταν οι αναβολείς εξασφάλιζαν την ισορροπία του καβαλάρη δίχως να κρατά τα γκέμια του αλόγου. Η εφεύρεση αυτή επίσης μεγάλωσε αισθητά τη γωνία στρέψης του καβαλάρη και του έδωσε τη δυνατότητα να πολεμά σε πολύ μεγαλύτερη ακτίνα γύρω από το κορμί του. Δίχως αναβολείς, αναγκαζόταν, αντί να γυρίζει το κορμί του για να πολεμήσει, να στρέφει το άλογο ώστε να το φέρει σε κατάλληλοσημείο για μάχη.
Τέλος, ο αναβολέας έδωσε τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν ράτσες πιο εύσωμων αλόγων στα σώματα του ιππικού. Ένα μεγάλο άλογο κουμαντάρεται καλύτερα με χέρια και πόδια μαζί, έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη σύγκρουση, αλλά είναι δυσκολότερο να κρατήσει τον καβαλάρη στην πλάτη του δίχως ισχυρή στήριξη. Επίσης, είναι πολύ δυσκολότερο να ξανανέβει κανείς πάνω του αν πέσει κάτω κατά τη διάρκεια της μάχης, δίχως να πατήσει σε αναβολέα και ενώ γύρω του μαίνεται η μάχη.
Μη χαμογελάτε μ’ αυτά, διότι τα αποτελέσματα μικρών εφευρέσεων, κατά την διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, σας διαψεύδουν. Όταν, ας πούμε, κάποιος ανώνυμος τεχνίτης του μεσαίωνα σκέφτηκε να βάλει δερμάτινους ιμάντες ανάμεσα στην καμπίνα των επιβατών και τη βάση μιας επιβατικής άμαξας, ώστε να απορροφούνταιοι κραδασμοί, ήταν αδύνατο να φανταστεί τι επανάσταση θα έφερνε στις χερσαίες μεταφορές ανθρώπων και εμπορευμάτων. Οι άθλιοι χωματόδρομοι της Ευρώπης έγιναν για πρώτη φορά προσβάσιμοι για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων, σε μέσα μαζικής μεταφοράς και όχι μόνο σε πεζούς ή μοναχικούς καβαλάρηδες. Όλοι μπορούν να καταλάβουν πόσο σημαντική εξέλιξη ήταν αυτή για την ευρωπαϊκή ιστορία.
(Φωτογραφία: EPA/MOHAMMED SABER)
Δημήτρης Καμπουράκης
ΠΗΓΗ: lionnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου